آداب و معاشرت
((آداب))جمع ادب است و ((معاشرت))به معنای الفت،مصاحبت،همدمی میباشد.
ارزش معاشرت:
انسان به دلیل اجتماعی بودن،ناگزیر است که با مردم رفت و آمد و همنشینی و معاشرت داشته باشد.معاشرت با دیگران از سویی روابط اجتماعی را تحکیم می نماید و محبت آنها را نسبت به هم افزایش می دهد و سرانجام همدلی خاصی در میانشان ایجاد می کند؛بطوری که در مواقع خطر(بیماریها.حوادث طبیعی.جنگها و...)به یاری هم می شتابند.
امام علی(ع)می فرماید:
ان احسن الزی ما خلطک بالناس... .(شرح غررالحکم،ج2،ص510)
نیکوترین شیوه آن است که موجب معاشرت تو با مردم باشد.
آداب اسلامی:
1-سلام کردن:
سلام کردن،علاوه بر پاداش قابل توجه آن،تاثیر بسیار مثبتی در روابط انسانها داشته،دلهایشان را بیس از پیش به یکدیگر نزدیک می کند.خدای متعال پیامبر خویش را به سلام گفتن،برمؤمنان سفارش می کند.
واذا جاءک الذین یومنون بآیاتنا،فقل سلام علیکم....(انعام:54)
هرگاه کسانی که به آیات ما ایمان دارند نزد تو آیند،به آنها بگو سلام بر شما
در آیه ای دیگر بر پاسخ سلام نیز تاکید فرموده است:
واذا حییتم بتحیةفحیوا باحسن منها او ردوها ان الله کان علی کل شیء حسیبا.(نساء:86)
هرگاه به شما تحیت(وسلامی)گویند،پاسخ آن را بهتر از آن بدهید،یا(لااقل)به همان گونه پاسخ گویید!خداوند حساب همه چیز را دارد.
2-مصافحه و معانقه:
دست دادن(مصاحفه)و یکدیگر را در آغوش گرفتن(معانقه)گرمی و صمیمیت خاصی را بین مؤمنان بوجود می آورد.
امام صادق(ع) فرمود:
مؤمنان هنگامی که با یکدیگر معانقه کنند،رحمت الهی آنان را فرا می گیرد.
3-محبت و مهرورزی:
محبت و مهرورزی افراد به یکدیگر،هم روحیه ی سخت و خشن آنان را تعدیل می کند و هم رابطه قلبی عمیقی را در بینشان بوجود می آورد.
قرآن کریم رابطه محبت آمیز مؤمنان را مورد تاکید قرار داده و می فرماید:
محمدرسول الله والذین معه اشداء علی الکفار رحماء بینهم.(فتح:29)
محمد فرستاده خداست و کسانی که با او هستند،در برابر کفار سرسخت و شدید و در میان خود مهربانند.
پیامبراکرم(ص)فرمود:
راس العقل بعد الایمان باالله عزوجل التحبب الی الناس.(بحارالانوار،ج74،ص158)
اساس عقل،بعداز ایمان به خدای بزرگ مهرورزی به مردم است.
4-تکریم و احترام:
تکریم و احترام به دیگران با توجه به شخصیت و سن و سالشان،ازسوییارزشگذاری به مقام انسانی آنهاست و از سوی دیگر،نشانگر حق شناسی تواضع می باشد.
امام محمد باقر(ع)فرمود:
یاران خود را بزرگ دارید و به آنها احترام کنید و نسبت به یکدیگر،پرخاش و بی احترامی نکنید.
امام صادق(ع)فرمود:
هرکس به برادر مسلمانش که نزد او آمده اکرام کند،در حقیقت خدای بزرگ را اکرام کرده است.
5-آراستگی ظاهر:
پوشیدن لباسهای پاکیزه و مناسب،رعایت نظم و ترتیب آنها،مرتب کردن موهای سر و صورت و استفاده از عطر و بوی خوش؛شکل و شمایلی به ظاهر فرد می دهد که هم موجب نشاط روحی خودش می شود،ودیگران را نیز بسوی خود جذب کرده زمینه ی دوستی و همکاری بیشتری را فراهم می سازد.
پیامبر اکرم(ص)فرمود:
خدای تعالی دوست دارد هنگامی که بنده ی او به سوی برادران دینی اش می رود خود را برای دیدار آنها آماده کرده و بیاراید.
حضرت علی(ع)فرمود:
التجمل من اخلاق المؤمنین.(شرح غررالحکم،ج1،ص307)
خودآرایی از ویژگی های اخلاقی مؤمنان است.
6-اجازه ی ورود:
اجازه گرفتن برای ورود به منزل یا محل کار افراد_اگرچه صمیمیترین دوست انسان باشند_نشانگر ادب انسانی و نیز احترام به طرف مقابل است؛
امام علی(ع)که نزدیکترین فرد به پیامبر(ص)است،نیز این ادب الهی را در مورد آن حضرت رعایت میکرد.
7-میهمانی:
میهمانداری و پذیرش دعوت از سفارش های اسلام است و آداب مخصوصی دارد که باید مراعات شود
امام علی(ع)فرمود:
لذةالکرام فی الاطعام... .(شرح غررالحکم،ج5،ص132)
لذت بزرگواران در غذا(ومهمانی)دادن است.
8-همسایه داری:
در اسلام،رعایت حقوق همسایه از کارهای بسیار شریف و ضروری است.و حذیثهای زیادی در این مورد نقل شده است.
9-زیارت و عیادت:
دید و بازدیدهای دوستانه که براساس دین و خرد انجام گیرد،در انسجام،تحکیم مودت،کار گشایی و همیاری مردم بسیار مؤثر است.
10-فروتنی:
از دیدگاه قرآن،انسانها همه از یک پدر و مادر،پدید آمده اند و پدر همه نیز از خاک آفریده شده و از نظر آفرینش،کسی بر دیگری برتری ندارد و تنها ملاک ارزشمندی انسان تقواست.
امام علی(ع)فرمود:
ما لابن آدم والفخر،اوله نطفه و آخره جیفة لا یرزق نفسه ولا حتفه.(شرح غررالحکم،ج6،ص97)
آدمی زاده را چه به فخر فروشی؟آغاز او نطفه و انجامش مردار گندیده است،نه می تواند خود را سیر کند و نه می تواند مرگ را از خود دور سازد.
من تواضع عظمه الله و رفعه(همان،ج5،ص301)
هرکس فروتنی کند،خدا بزرگش دارد و بالایش برد.
تکبر المرءیضعه(همان،ج3،ص278)
تکبر ورزی شخص،اورا به زمین زند.
